Αρχαία Ελληνικά έθιμα (Γάμος - Βάπτισμα - Νεκρώσιμη Τελετή)

Αρχαία Ελληνικά έθιμα (Γάμος - Βάπτισμα - Νεκρώσιμη Τελετή)

Η γαμήλια τελετή:

Ο μήνας, κατά την οποίο γίνονταν οι γάμοι, ήταν ο εκ του γεγονότος αυτού ονομαζόμενος ο Γαμηλιών (ο δικός μας Ιανουάριος ).
Η μελλόνυμφη αφιέρωνε την προηγούμενη μέρα του γάμου της ένα βόστρυχο (μπούκλα) από τα μαλλιά της στο ναό της Αρτέμιδος, παρθένα αυτή στην αειπάρθενη θεά. Την ίδια ημέρα έκανε το νυφικό της λουτρό με νερό από την πηγή της Καλλιρρόης, διότι εθεωρείτο κατά παράδοση ως γονιμοποιό. Το πρωί της ημέρας του γάμου φίλες της της φορούσαν λευκό πέπλο και στόλιζαν τα μαλλιά της με λουλούδια, που τα
μάζευαν οι ίδιες,τραγουδώντας της και γαμήλια άσματα, τους «υμέναιους».

Ο πατέρας της, ενώπιον αυτών και συγγενών και φίλων, στη συνέχεια, την έφερνε μπροστά στον βωμό της οικογενειακής Εστίας, όπου την περίμενε ο γαμπρός. Ένας ιερέας του Διός Τελείου, προστάτη του γάμου, αφού είχε θυσιάσει μικρό μοσχαράκι, και του είχε αφαιρέσει τη χολή- για να μην πικράνη τίποτα το γάμο, ψάλλοντας καθιερωμένες ευχές, της έδινε να φάη μισό μήλο (το αγαπημένο φρούτο της Αφροδίτης) και το άλλο μισό στον μνηστήρα της.
Μετά απ` αυτό ο πατέρας της νύφης παίρνοντας το χέρι της το απίθωνε στο χέρι του γαμπρού λέγοντας του:


«Σου δίνω την κόρη μου για να την αγαπάς και να κάνης μαζί της νόμιμα παιδιά».
_Ο γαμπρός απαντούσε: «Τη δέχομαι».
_Ο πατέρας τότε δήλωνε: «Σου δίνω ως προίκα το τάδε ποσό και τα δείνα έπιπλα και σκεύη κουζίνας».
_Ο γαμπρός απαντούσε: «Και εγώ σου ανταποδίδω «τας εγγύας» (τις υποθήκες επί ακινήτων μού, ίσης αξίας με την προίκα, ως εμπράγματη ασφάλειά της, σε περίπτωση διαλύσεως του γάμου). Αυτός ο καθιερωμένος διάλογος, διεξαγόμενος ενώπιον του ιερέως και των συγγενών και φίλων, ήταν η πανηγυρική διακήρυξη και ληξιαρχική πράξη του γάμου, ο οποίος χωρίς αυτή την τελετή, εθεωρείτο ανυπόστατος.
Μετά παρακάθονταν όλοι σε γεύμα, έτρωγαν ψωμί ευλογημένο από τον ιερέα και ως επιδόρπιο γλυκό με μέλι και σουσάμι, σύμβολο εφορίας, και έπιναν κεκραμένο οίνο ευχόμενοι στους νεόγαμους αγαπημένο βίο, πολυγονία και αρρενογονία.

[Η γαμήλια τελετή πανάρχαιος Ελληνικός ηθικός θεσμός που μόνον σε πολιτισμένους λαούς ήτανε εφικτός, ενώ οι βάρβαροι θεωρούσαν τη γυναίκα ως αντικείμενο συναλλαγής], (το νυφικό πέπλο και αυτό Ελληνικό εφεύρημα είναι!!!).

Η Βάπτιση:

«Αφ' Εστίας άρχεσθαι»
Πανελληνίως το ιερώτερο μέρος της οικίας, όπως και της πόλεως-κράτους, ήταν ο εγκαθιδρυμένος βωμός της παρθένου θεάς Εστίας, της οποίας το εξαγνιστικό πύρ έπρεπε να παραμένη άσβεστο. Εθεωρείτο, μαζί με τους λοιπούς εφέστιους θεούς του ευρύτερου οίκου της φράτρας (σώι) ως η άγρυπνη προστάτιδα της ηθικής συνοχής και του αδιάσπαστου συνδέσμου τών μελών της οικογένειας. Όλες οι σημαντικές για την οικογένεια στιγμές, από την είσοδο της νύφης στον οίκο του συζύγου μέχρι και του θανάτου τών γεναρχών, «αφ' Εστίας» άρχιζαν. Στον βωμό της απετίθεντο οι πρώτες ευκτήριες προσφορές και θυσίες της οικογένειας, σ' αυτήν τα γεννώμενα τέκνα και με περιφορά τους περί αυτόν, με την τελετή των «αμφιδρομίων» τη δέκατη ημέρα απο τη γέννηση τους τα ονομάτιζαν (Τα αρχαία Ελληνικά ονόματα) θέτοντας τα υπό την προστασία της πρεσβυγενούς θεάς, κόρης του Κρόνου και της Ρέας και αδελφής του Διός. Η ονομασία (βάπτιση) του βλαστού (αγοριού η κοριτσιού) ελάμβανε πανηγυρικό χαρακτήρα. Προσκαλούνταν συγγενείς και φίλοι με δώρα και λευκές λαμπάδες, λευκοφορούντες, όπως και οι γονείς. Ενώπιον τω ιερέως του Διός του Τελείου, που έψαλλε καθιερωμένες ευχές, ενώ ο πατέρας αλείφοντας το νεοελθόν στο φώς του ήλιου τέκνο του με λάδι απο «ελαίαν μορίαν» -δηλαδή προερχόμενο απο τις ιερές εληές της Αθηνάς, το περιέφερε τρείς φορές γύρω από τον βωμό της Εστίας εκφωνώντας το όνομα του, και αφού έρριχνε μικρό βόστρυχο απο τα μαλλάκια του παιδιού στο εξαγνιστικό και ζωοποιό, (από τον ουρανό μεταφερθέν κατά την πιστή τους) ιερό πύρ της Εστίας το «εκάθαρε» εμβαπτίζοντας το μέσα σε ειδικό αμφορέα (κολυμπήθρα), που περιείχε χλιαρό νερό, φερμένο από την «Κρήνη της Καλλιρρόης». Ακολουθούσε εορταστικό γεύμα στο «αίθριο» της οικίας πλησίον του βωμού του Έρκειου Διός (έρκος =προστάτης).

[Το βάπτισμα πανάρχαιος Ελληνικός συμβολικός θεσμός δεν έχει αναφερθεί σε άλλους λαούς, οι Εβραίοι είχαν και έχουν την περιτομή όπου έχουν υιοθετήσει και στο Ισλάμ. Είναι αξιοσημείωτο να θέσω το ερώτημα γιατί και ο Χριστός βαπτίστηκε; δεν γνωρίζω αν ασχολήθηκε κάνεις με αυτό το θέμα, ως τόσο θα τονίσω ότι ο Χριστός ήτανε συνεχιστής του Ελληνικού πνεύματος και για αυτό βαπτιστικέ.] «Ήσαν δέ τινες Έλληνες έκ τών αναβαινόντων...
Ο δέ Ιησούς απεκρίνατο αυτοίς λέγων· ΕΛΗΛΥΘΕΝ Η ΩΡΑ ΙΝΑ ΔΟΞΑΣΘΕΙ Ο ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.)

Νεκρώσιμη Τελετή:

Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν παιδιά οι στενότεροι συγγενείς υποχρεούνται να τελέσουν τα νενομισμένα στους νεκρούς συγγενείς.
Ο νεκρός εκτίθεται πάνω σε νεκροκρέβατο μέσα στην αυλή του σπιτιού του για να τον κλάψουν και μοιρολογήσουν οι οικείοι του, ευπρεπώς, όχι με ολοφυρμούς και κοπετούς, διότι ο Σόλων απαγόρευσε τις εκδηλώσεις αυτές ως μη αρμόζουσες στο Ελληνικό ήθος αλλά και να τον χαιρετήσουν οι φίλοι του και αφού παρέλθει μια ολόκληρη νύχτα και ημέρα, μετά το θάνατό του, την επόμενη το πρωί, προ της ανατολής του ήλιου γίνεται η εκφορά. Αφού η σορός του τοποθετηθεί μέσα σε ξύλινη λάρνακα-φέρετρο, σκεπασμένη με μυρτιές η άνθη, μεταφέρεται είτε επάνω στους ώμους των στενότερων συγγενών του-είτε πάνω σε άμαξές, αν είναι τιμώμενοι από την πολιτεία άνδρες, όπως οι πεσόντες σε πόλεμο και με την ακολουθία πρώτα των ανδρών και ύστερα των συγγενισσών γυναικών, που συνοδεύουν εν σιωπή τον νεκρό, καταλήγει στα Σήματα , δηλαδή το κοιμητήριο. Επί του τάφου εκφωνούνται λόγοι, επαινετικοί για τον νεκρό και παραμυθητικοί προς τούς περιλειπομένους συγγενείς. Αγαπημένα αντικείμενα του νεκρού όπως π.χ. κράνος η ξίφος κλπ. συναπετίθεντο
μετ'αυτού στον τάφο, οπωσδήποτε όμως ένα νόμισμα ανάμεσα στα χείλη του, ο οβολός καλούμενος και κόλλυβον, το οποίο ο νεκρός έπρεπε να καταβάλη στον πορθμέα των ψυχών, τον Ερμή (αργότερα τον Χάροντα) που με τον διάπλου της Αχερουσίας λίμνης τους οδηγούσε είς τον Ά-ϊδην (Άδη). Επάνω στον τάφο έκαναν καθαρμούς «με προσφορές από άκρατη σμύρνα (η μύρα)κι από λιβάνι ευωδιαστό ρίχνοντας του ξανθού μελιού σπονδές πάνω στο χώμα».
Στους παρευρισκομένους μοίραζαν τα «κόλλυβα» , δηλαδή πλακούντες (πλατύ ζυμαρικό, αρτίδιο). Πάνω στον τάφο, οι συγγενείς μπορούσαν να ανεγείρουν επιτύμβιες στήλες η και ταφικά μνημεία, ανδριάντες κλπ. Επί των στηλών αναγραφόταν το όνομα του η της νεκρής με αφιερώσεις τρυφερές, επαινετικές του ήθους κλπ.
Τα εναγίσματα
Μετά την τελετή της κηδείας ακολουθούσε το περίδειπνον, δηλαδή η παράθεση δείπνου για τους συμμετάσχοντες.
Τρείς ημέρες (τριήμερα) μετά την εκφορά επισκέπτονταν οι στενοί συγγενείς τον τάφο, πάνω στον οποίο τελούσαν τα εναγιάσματα, ακολουθούσαν δε τα έννατα (εννιάμερα), οι τριακοντάδες (30 ήμερα), τα γενέσια (κατά τα γενέθλια του νεκρού), και τέλος τα νεκύσια (τα χρονιάτικα από την ημέρα του θανάτου τού).

[Σε πολλά μέρη της Ελλάδος οι συγγενείς του νεκρού βάζουν κάποιο νόμισμα στην τσέπη του για να πάρει μαζί του, ίσως αυτή η συνήθεια να συνεχίζετε από την αρχαιότητα].

Το αρχαίο κείμενο αναφέρετε αποκλειστικά και μόνο στον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, το οποίο αντανακλά στην διαμόρφωση του παγκόσμιου πολιτισμού, ισότητας των δύο φύλων, αξιοπρεπή σεβασμό στο νεκρό, και δίνοντας στο νεογέννητο να έχει στον ήλιο μοίρα , ασχέτως θρησκευτικού δόγματος. Σ.Χ.

Ονόματα:

Τα ονόματα, που επέλεγαν για τα παιδιά τους οι γονείς, εξέφραζαν είτε τη συνέχεια της οικογενειακής παραδόσεως (π.χ. Ξάνθιππος, πατέρας και γιός του Περικλή) είτε την ευλάβεια και ευγνωμοσύνη τους προς τους θεούς (με κατάληξη -δώρος, -δότος, -γένης, κλής, -κυδίδης) είτε την ευχή και την προσδοκία τους να γίνουν στη ζωή τους αυτό, που υποδήλωνε η και υπαινισσόταν το όνομα (π.χ. Πολύβιος, Αλκιβιάδης, Αλέξανδρος=αλέξω - άνδρες, αυτός που προστατεύει τους άνδρες, αλέξω=προστατεύω, εξού και το αλεξίπτωτο, αλεξικέραυνο κτλ..)

Αρσενικά:
-Διό: Διόδωρος, Αθηνόδωρος, Θεώδορος, Ερμόδωρος, Απολλόδωρος, Διόδοτος, Ζινόδοτος, Κηφισόδοτος, Αθηνόδοτος, Διογένης, Ερμογένης, Αθηνογένης, -Ηρα: Ηρακλής, Διοκλής, Θεοκλής, Θεμιστοκλής, Αριστοκλής,
-Αριστο: Αριστοτέλης, Αριστοφάνης, Αριστόβουλος, Αρίσταρχος, -Αρχω: Αρχέστρατος, Αρχέλαος, Αρχιμήδης, Αρχίδαμος, -Ανάσσω: Αναξαγόρας, Αναξιμένης, Αναξίμανδρος, Αστυάναξ, -Αλκη: Αλκιβιάδης, Αλκίφρων, Αλκιδάμας, Αλκίνοος, Αλκαμένης, Αλκμαίων, -Άγω: Αγησίλαος, Αγησίπολις, Αγησίστρατος, Αστυάγης, Θεάγης, Αγήνωρ, -Ανήρ: Ανδροκλής, Ανδρόνικος, Τέρπανδρος, Λύσανδρος, Ανδρέας, -Αγορά: Αγοράκριτος, Αρισταγόρας, Πρωταγόρας, Διαγόρας, Πυθαγόρας, -Δήμος: Δημοσθένης, Δημόκριτος, Δημοφών, Δημόνικος, Δημόφαντος, Δημόδοκος, Δαμοκλής, -Ευθύς: Ευθύφρων, Ευθύδημος,
-Ευ: Ευθύβουλος, Ευθυκλής, Εύβουλος, Εύδοξος, Εύμολπος, Εύπολις, Ευκράτης, Ευήμερος, Ευδαίμων, Ευστράτιος, -Θεός: Θεόφιλος, Θεόκριτος, Θεαίτιτος, Θεόδοτος, Θεόπομπος, Θεόδωρος, -Ίππος: Ιππόλυτος, Ιπποκράτης, Φίλιππος, Ξάνθιππος, Μελάνιππος, -Είδος: Αριστείδης, Ανδροκλείδης, Λεωνίδας, Πελοπίδας, Ευμολπίδης, -Κρατώ: Σωκράτης, Λαοκράτης, Αριστοκράτης, Ερμοκράτης, -Κρίνω: Κριτόβουλος, Κριτόλαος, Κρίτων, Θεόκριτος, -Κλέος: Κλεόβουλος, Κλεόνικος, Κλέων, Περικλής, Φιλοκλής, Αριστοκλής, Κλεανδρίδας, Πάτροκλος, -Κύδος: Θουκυδίδης, Φερεκύδης, Κυδαθηναίος, -Λαος: Λαομέδων, Λαόνικος, Χαρίλαος, Αγησίλαος, Μενέλαος, -Λύκη: Λυκάων, Λυκούργος, Λυκόφρων, Λυκομήδης, -Λύω: Λύσανδρος, Λυσίμαχος, Λυσίστρατος, -Μεδέω: Αλκιμέδων, Λυκομήδης, Λαομέδων, Παλαμήδης, -Νικώ: Νικόλαος, Νικίας, Νίκανδρος, Νικάνωρ, Νικόστρατος, -Ξένος: Ξενοφών, Ξενοκράτης, Ξενοφάνης, Αριστόξενος, -Τιμώ: Τιμολέων, Τιμόθεος, Τιμαγένης, Τιμοκράτης, -Φιλώ: Φιλόλαος, Φιλοποίμην, Φιλοκλής, Φιλάρετος, Φιλοστρατος, Φιλόδημος.

Θηλυκά:
Ζηνοβία, Ηροφίλη, Θεοδόρα, Θεανώ, Κλεονίκη, Διοτίμα, Μαρέα, Μελισσάνθη, Οινώνη, Χαρίκλεια, Λαοδίκη, Αίγλη, Αίθρα, Άλκηστις, Αρετή, Αρίστη, Αμυμώνη, Αυρα, Άντεια, Ανθή, Αυγή, Ασπασία, Δαναη, Διώνη, Ζηναϊς, Ζηνόθεμις, Ελένη, Ερασμία, Εριφύλη, Ευάνδη, Ευανθία, Ζωή, Ήβη, Ηλιάνα, Ηλέκτρα, Ησιόνη, Θελξίνοη, Θάλεια, Θέμις, Θάμυρις, Θεώνη, Ιόλη, Ιάνθη, Ιλάειρα, Ίρις, Ισμήνη, Ιφιγένεια, Καλλισθένη, Κλειώ, Λήδα, Λητώ, Λιγύα, Λυκία, Λιδύα, Μύρρα, Μυρτίς, Μελίσσα, Μυρσίνη, Νεφέλη, Νιόβη, Ναυσικά, Οινάνθη, Ολυμπιάς, Ρόδη, Σαπφώ, Σεμέλη, Υακίνθη, Φαίδρα, Φιλία, Φιλησία, Φοίβη, Χάρις κλπ.

Ήρα (=η Αέρινη),
Αφροδίτη(=η αναδυθείσα από τους αφρούς),
Αθηνά (=η θεία νοεί),
Άρτεμις (=η κρατερή),
Δημήτηρ (Δη=Γή μητέρα),
Εστία (=η κομίσασα το ιερό ουράνιο φώς στη γη),
Μαρέα (=μητέρα Ρέα) όχι Μαρία
Ελένη (=η κόρη του Ήλιου)

[Με την επιλογί του ονόματος εξέφραζαν και την ευχή για κάτι σπουδέο και υψηλό!].

Απόσπασμα απο το βιβλίο:

Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο.

Η μεγάλη άγνωστη κληρονομιά μας

Δρ.Παναγιώτης Ι. Κυριακόπουλος
Δικηγόρος - Φιλόλογος