Το αρχαιότερο γεφύρι της Ευρώπης (Η γέφυρα του Ξηροκαμπίου)

Η Γέφυρα του Ξηροκαμπίου

   Δεκαπέντε χιλιόμετρα νότια της Σπάρτης, στον κάμπο της Λακεδαίμονος και πολύ κοντά στους πρόποδες του Ταϋγέτου βρίσκεται η κωμόπολη του Ξηροκαμπίου, αντίθετα με την ονομασία του, είναι μια πανέμορφη κωμόπολη «πνιγμένη στο πράσινο». Στην έξοδο του φαραγγιού του Ανακώλου, του οποίου ρέει ο ποταμός Ερασίνος (Ρασίνα), ο επισκέπτης μένει έκθαμβος στο αντίκρισμα ενός γεφυριού που ενώνει τις 2 όχθες, ηλικίας 2.000 χρόνων, ανεπανάληπτης πραγματικά δομικής κατασκευής και μοναδικού στην Ελλάδα και Ευρώπη εν ενεργεία. Το γεφύρι του Ξηροκαμπίου είναι της ύστερης ελληνιστικής περιόδου.

    Kατά την τοπική παράδοση αναφέρονται 3 μύθοι για το γεφύρι:

    Ο 1^ος μύθος αναφέρει ότι: από το γεφύρι αυτό πέρασε ο Πάρις, γιος του Πριάμου με την ωραία Ελένη του Μενέλαου, κατευθυνόμενοι προς την νησίδα Κρανάη του Γυθείου, απ’ όπου απέπλευσαν προς Τροία.

    Ο 2^ος μύθος αναφέρει ότι: από το ίδιο γεφύρι πέρασε ερχόμενος από την Καρδαμύλη μέσα από τον Ταΰγετο, ο γιος του Αχιλλέα, Πύρρος ή αλλιώς Νεοπτόλεμος για να πάει στην Σπάρτη

να παντρευτεί την κόρη του Μενέλαου και της Ελένης, Ερμιόνη.

    Ο 3^ος μύθος αναφέρει ότι: ο Τηλέμαχος πέρασε από αυτό το γεφύρι ερχόμενος απ’ την Πύλο, το βασίλειο του Νέστορα για να πάει στην Σπάρτη να ρωτήσει τον Μενέλαο για τον πατέρα του Οδυσσέα.

    Και οι 3 αυτές περιπτώσεις αναφέρονται στους Μυκηναϊκούς χρόνους γύρω από τον Τρωικό πόλεμο και συμβάντα περί το 1180π.Χ. Το θέμα δεν πρέπει να απασχολεί γιατί δεν στηρίζεται σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα, αλλά σε γεγονότα που αναφέρονται στην παράδοση, αλλά και για ένα ακόμη απλούστατο λόγο: Τέτοια κατασκευαστική αρχή γεφυριών κατά την περίοδο αυτή δεν υπάρχει.

    Επίσης ο προϊστορικός αρχαιολόγος κ. Χρήστος Τσούντας είχε την γνώμη πως αυτόν τον δρόμο είχε κατορθώσει να φτάσει ο Αριστοτέλης διασχίζοντας τον Ταΰγετο από ένα νότιο πέρασμα και όχι από το γνωστό βορειότερο του Μυστρά, απ’ όπου περνάει ο σημερινός δημόσιος δρόμος Σπάρτης-Καλαμάτα.

   Τέλος ο αρχαιολόγος Λουδοβίκος Ρος στις 13 Μαΐου 1834, είδε το γεφύρι, όταν συνόδευε το διάδοχο της Βαυαρίας και τη νεαρή βασίλισσα Αμαλία. Ερχόμενοι από το Γύθειο σκέφτηκαν πως θα άξιζε τον κόπο να επισκεφτούν την αρχαία γέφυρα και οι βασιλικές άμαξες λοξοδρόμησαν προς το Ξηροκάμπι. Ο Ρος σημειώνει σχετικά: «Έχει ένα τόξο χτισμένο με πέτρες που πιάνουν όλο το πλάτος της».

    Οι ογκόλιθοι των θεμελίων είναι λαξευμένοι. Στην δυτική πλευρά έχουν τοποθετηθεί 2 λαξευτοί ογκόλιθοι σε κεκλιμένο επίπεδο προς αποφυγή λάξευσης των φυσικών βράχων. Το τόξο διαγράφει ημικύκλιο ακτίνας 3,70μ., αποτελείται από σφηνοειδής πέτρες 32 σειρών σε πλάτος και βάθος στο εσωτερικό του τόξου 0,38μ. και 0,57μ. αντίστοιχα. Στο μέσο, πάνω από το τόξο, έχουν τοποθετηθεί απ’ ευθείας πάνω σ’ αυτό, λαξευμένες πλάκες του στηθαίου, το στηθαίο τώρα δεν υπάρχει. Το πλάτος της οδού του γεφυριού είναι 3,15μ. Ο δρόμος αυτός ήταν πάντοτε σε χρήση απ’ τους Σπαρτιάτες, ιδίως όμως όταν επί Αυγούστου χρησιμοποιούσαν ως επίνειό τους την Καρδαμύλη μέσω της Βασιλικής οδού.

    Η τεχνική του τόξου σφηνοειδών λίθων που παρουσιάζει το γεφύρι του Ξηροκαμπίου πρωτοεμφανίζεται σαν χαρακτηριστικό της Ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής.

    Η χρήση των πολυγωνικών τοίχων με ευθείες οριζόντιες συνδέσεις είναι χαρακτηριστική αρχή της Ελληνιστικής εποχής. Εκ τούτου προκύπτει μια αντίθεση:

    Στο ίδιο κτίσμα παρουσιάζονται 2 τεχνοτροπίες διαφορετικές ως προς το χρόνο πρωτοχρησιμοποίησής τους, η χρήση της τεχνικής του τόξου των σφηνοειδών λίθων αφ’ ενός, Ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής και η χρήση πολυγωνικών τοίχων μ’ ευθείες οριζόντιες συνδέσεις αφ’ ετέρου Ελληνιστικής εποχής. Αυτή η χρονική διαφορά της χρήσης των δύο τεχνοτροπιών σηματοδότησε και την διαφορετική άποψη χρονολόγησης του κτίσματος του γεφυριού. Η μία άποψη είναι ότι το γεφύρι κτίστηκε στα ελληνιστικά χρόνια, η άλλη ότι είναι κτίσμα Ρωμαϊκής εποχής.

•                 Τα ελληνιστικά χρόνια ξεκινούν το 323π.Χ. ως το 30π.Χ.
•                 Τα Ρωμαϊκά χρόνια ξεκινούν το 30π.Χ. και περατούνται μετά από 4 αιώνες. 

    Η τελευταία επίσημη άποψη που επικρατεί είναι:

    Το γεφύρι του Ξηροκαμπίου είναι της ύστερης ελληνιστικής περιόδου,από το 100π.Χ. έως 30π.Χ.

ΠΗΓΗ: https://sites.google.com/site/politistikastoixeialakonias/home